Μνήμη του εν Αγιοις πατρός ημων Νικηφόρου του Α' , Πατριάρχου ΚΠόλεως

Ο Νικηφόρος Α΄ ήταν βυζαντινός συγγραφέας και Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 806 ως το 815 .

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη . Οι γονείς του Θεόδωρος και Ευδοκία άνηκαν σε αρχοντική και επίσημη κοινωνική τάξη αλλ' ήταν ευσεβείς και ενάρετοι άνθρωποι οι οποίοι γαλούχησαν τον γιο τους με τα νάματα των Θείων Γραφών. Η προσήλωση μάλιστα του πατέρα του στην ορθή πίστη, έγινε αιτία να διωχθεί και να εξορισθεί από τον εικονομάχο και δυσεβή αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε', τον Κοπρώνυμο.

Προικισμένος με ιδιαίτερες πνευματικές ικανότητες, απέκτησε μεγάλη θεολογική και θύραθεν εκπαίδευση. Γρήγορα όμως αποσύρθηκε σε ένα κτήμα του στον Βόσπορο, όπου αφοσιώθηκε στην άσκηση και τη μελέτη των Θείων Γραφών. όμως ο αυτοκράτορας τον υποχρέωσε να αναλάβει τη διεύθυνση του μεγάλου πτωχοκομείου της Κωνσταντινουπόλεως.

Μετά το θάνατο του Πατριάρχη Ταράσιου, ο Νικηφόρος επελέγη από τον ομώνυμό του Αυτοκράτορα, αν και λαϊκός ακόμη, ως νέος Πατριάρχης, την Κυριακή του Πάσχα, 12 Απριλίου 806. Το γεγονός αυτό, η ανάρρηση λαϊκού στον Πατριαρχικό Θρόνο, είχε συμβεί και με τον προκάτοχό του Πατριάρχη Ταράσιο, προκάλεσε όμως την οργή κληρικών και μοναχών, με επικεφαλής τον Θεόδωρο το Στουδίτη και τον Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ.

Η εκκλησιαστική έριδα συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του.
Αγωνίστηκε για την τιμή και την προσκύνηση των εικόνων. Όταν όμως έγινε Αυτοκράτορας ο Λέων Ε΄ ο Αρμένιος, τον έπαυσε, τον εξόρισε και τον φυλάκισε. Μετά το θάνατο του Λέοντα ο Νικηφόρος επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη.

Ο νέος Αυτοκράτορας Μιχαήλ Β' υποσχέθηκε να τον επαναφέρει στο Θρόνο, υπό την προϋπόθεση ότι δε θα ανακινήσει εκ νέου το θέμα της αναστήλωσης των εικόνων. Ο Νικηφόρος αρνήθηκε και εξορίστηκε εκ νέου. Πέθανε εξόριστος στη Μονή του Αγίου Θεοδώρου στις 2 Ιουνίου 822 .

Μετά τον θρίαμβο των Αγίων εικόνων και την απομάκρυνση του πατριάρχου Ιωάννη από τον θρόνο και την εκλογή του Μεθόδιου, ενεκρίθη από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα η ανακομιδή των λειψάνων του μακαριστού πατριάρχου στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι ο Μεθόδιος ακολουθούμενος από ιερείς και πλήθος πιστών, μετέβη στη μονή Αγ. Θεοδώρου όπου βρισκόταν το σεπτό λείψανο, το οποίο αφού τοποθέτησε σε πολυτελή λειψανοθήκη, το μετέφερε με το βασιλικό πλοίο στη Κωνσταντινούπολη. Εκεί το υποδέχθηκαν με μεγάλες τιμές οι βασιλείς και η Σύγκλητος και στη συνέχεια το απέθεσαν στη Μεγάλη Εκκλησία. Έπειτα από ολονύκτια και αγρυπνία το μετέφεραν στο Ναό των Αγίων Αποστόλων στις 13 Μαρτίου του 874., την ίδια ημερομηνία όπου ο Άγιος είχε εξοριστεί.

Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 2 Ιουνίου και η ανακομιδή των λειψάνων του από την Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία στις 13 Μαρτίου .

Απολυτίκιον . ( ήχος γ ' . Θείας πίστεως... )

Μέγα καύχημα της Εκκλησίας , μέγα στήριγμα της Βυζαντίδος , μέγα κλέος των πιστών αναδέδειξαι , ως ευσεβείας προστάτης θερμότατος , και κακοδόξων γεναίος αντίπαλος . Νικηφόρε ένδοξε , Χριστόν τον Θεόν ικέτευε , δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος .

Έτερον. ( Ήχος γ'. Θείας πίστεως...)

Νίκην ήνεγκε, τη Εκκλησία, η ση ένθεος, ομολογία, Νικηφόρε Ιεράρχα θεόληπτε· την γαρ Εικόνα του Λόγου σεβόμενος, υπερορία αδίκως ωμίλησας. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Κοντάκιον ( Ήχος δ'. Επεφάνης σήμερον...)

Τον της νίκης στέφανον, ω Νικηφόρε, ουρανόθεν σήμερον, ως ειληφώς παρά Θεού, σώζε τους πίστει τιμώντας σε, ως Ιεράρχην ομού και Διδάσκαλον.